کلیسا جامع سن مارکو: یک شاهکار از معماری و هنر در ایتالیا

کلیسا جامع  سن مارکو  در وینز با نمای موزاییک های رنگی گوتیک از  بیرون و موزاییک های طلاکاری شده در داخل ساختمان و نقاشی های داستان عهد جدید اثر معماری بی نظیری در ایتالیا و مشهور ترین کلیسای ونیز محسوب می شود.  

کلیسای جامع سن مارکو ( به انگلیسی : Saint Mark's Basilica) یا کلیسای جامع سنت مارک معروف ترین کلیسای ونیز و نمونه ای بارز از معماری  بیزانس  در ایتالیا است. این کلیا نزدیک به گراند کانال قرار گرفته و مشرف بر میدان سنت  مارکو و متصل به قصر دوک است. 

بخش زیادی از تاریخ این کلیسا تا زمان جلوس اسقف اعظم ونیز در سال 1807 به عنوان  نیایشگاه قصر دوک ، مورد استفاده قرار می گرفت و بعد از آن تبدیل به کلیسای جامع ونیز  گردید. 

تاریخچه کلیسا جامع سن مارکو

تاریخچه کلیسا جامع سن مارکو

در سال 828 میلادی ، بازرگانان ونیزی آثار به جا مانده از سنت مارک یا مرقس ( یکی از چهار نفری که چهار کتاب اول انجیل  عهد جدید را نوشتند ) را از اسکندریه مصر سرقت نمودند و این آثار را در بشکه و لا به لای گوشت  پنهان  کردند  تا بتوانند ازمیان نگهبانان مسلمان عبور دهند. این داستان در قرن 13 بر روی  معرق  کاری بالای سمت  چپ  در ورودی کلیسا نقاشی شده است. 

آثار به جا مانده از سنت مارک که برای مسیحیان مقدس است در ابتدا به صورت موقت  در نیایشگاه قصر دوک نگهداری میشد و در سالهای 829 – 832 ، کلیسایی محکم تر  برای نگهداری از این آثار  ارزشمند بنا گردید. 

در سال 976 این کلیسا در شورش علیه دوک پیترو کاندیانو به آتش کشیده شد  ودر سال 1070 توسط  دوک دومینیکو کنتارینی  دوباره احیا گردید.

کلیسای فعلی که با ساختمان های پیشین ادغام  شده بود در سال 1071 کامل گردید.  

ساختمان کلیسا در هزار سال پیش کمی تغییر کرده و تزئینات آن به صورت مرتب دچار تغییر شده  است. 

در قرون بعدی به خصوص  قرت 14 میلادی ، تلاش زیادی برای  زیباسازی کلیسا  انجام شد و کشتی های  ونیزی ازبناهای باستانی شرق برای  تزئین کلیسا ، ستون ، سرستون یا گچکاری برجسته وارد میکردند. 

نمای آجری کلیسا به تدریج با سنگ  های مختلف مرمر و مجسمه های حکاکی شده  پوشانده شد. 

قدمت برخی  از این سنگها از خود کلیسا بیشتر است. 

گنبدهای قبلی با گنبدهای چوبی با کیفیت جایگزین شد وکلیسا با معماری گوتیک قصر دوک دوباره طراحی گردید تا همخوانی شان حفظ شود.

کلیسا جامع سن مارکو از نمای بالا

سبک معماری کلیسا جامع سن مارکو

بنای کلیسای سن مارکواز کلیسای آپوستل مقدس امپراتور کنستانتین بزرگ و مسجد ایا صوفیه استانبول الگوبرداری شده است. نقشه کف ساختمان به شکل صلب یونانی است که در قسمت تلاقی آن یک گنبد و روی هر چهار بازوی صلیب یک  گنبد دیگر وجود دارد. 

هر بازو یک راهروی مرکزی و دو راهروی فرعی دارد.

هشتی ورودی کلیسا در پایانه غربی ساختمان است . 

نمای غربی بنا که با معماری بیزانس ، رومانسک و گوتیک طراحی شده از دو ردیف پنج تایی قوس های فرورفته و برآمده تشکیل شده است که توسط چند ستون با سرستون های حکاکی در قرن 12 و 13 میلادی ثابت نگه داشته شده است.

برجستگی های  قبه مانند  کوچک و ظریف و دیگر تزئینات موجود در بالای نما   ضمایم گوتیکی است که در قرن 14 و 15 به نما اضافه شده است. 

تلفیق آثار هنری عهد عتیق و قرون وسطی جزئیات مجذوب کننده زیادی در  نمای ساختمان بوجود آورده است. 

معماری کلیسا جامع سن مارکو

قدیمی ترین معرق کاری نمای ساختمان متعلق  به سالهای 1260 – 1270 در بالای شمالی ترین درب در نمای غربی ساختمان  قرار دارد که موضوع آن انتقال کالبد سنت مارکو است. 

در بخش جنوبی و نزدیک به قسمت قصر دوک ، دو ستون آزاد قرار دارد که به سبک بیزانسی  حکاکی شده اند و  تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزند. گفته می شود این ستون ها متعلق به قرن 5 و 6 میلادی است و از  کشور سوریه وارد شده اند. 

نزدیک به این بخش  در گوشه بیرونی خزانه ، مجسمه های مصری ازسنگ های آذرین ساخته شده اند . قدمت این مجسمه ها به قرن 4 میلادی می  رسد و سامل شمایل چهره های امپراتور دیوکلتیان و 3 امپراتور دیگری است که امپراتوری روم را با آنها تقسیم کرد. 

بخش ورودی کلیسا جامع سن مارکو

هشتی ورودی ، معماری رایج کلیساهای بیزانسی است ، این بخش دارای پیاده رویی است که با موزاییک های  مرمری زیبا از  قرن 11 و 12 میادی تزئین شده. 

موزاییک های طلا اندود سقف هم به دلیل ارتفاع کم به وضوح  قابل مشاهده اند.  

نقاشی های موزاییک های هشتی ورودی کلیسا بیان  کننده داستان های  عهد عتیقند و بیننده را برای داستان های عهدد جدید در سرسرای ورودی کلیسا آماده میکنند. 

بسیاری از این نقاشی ها مربوط  به قرن  13 میلادی است ، به خصوص داستان جالب خلقت انسان که در سمت راست در مرکزی قرار دارد. 

در مقابل در مرکزی ، شمایل چهار انجیل نویس عهد عتیق قرار دارد که متعلق به فرن 11 و 12 میلادی است.  

موزاییکهای طلایی روی سقف کلیسا جامع سن مارکو

هر گردشگری که وارد کلیسا می شود غیر ممکن است به بالا نگاه نکند. 

موزاییکهای طلایی زیبا تمام سطح 8 هزار متر مربعی طاق های قوسی و گنبدها را می پوشاند. قدمت این  موزاییک ها به قرن 12 میلادی می رسد و گواهی  بر پیام رستگاری میسح در عهد جدید است. آثار هنری دیگری از جمله داستان مریم مقدس ، شهادت سنت پیتر و سنت کلمنت و رویدادهای زندگی یوحنا و سنت  ایزادور برای تکریم  هم در کلیسا دیده می شود. 

مهم ترین طرح نقاشی شده در کلیسا افسانه سنت مارکو است که پس زمینه طلایی آن هر بیننده ای را تحت تاثیر قرار می دهد و سمبلی از نور خداوندی است. 

کف زمین با طرح های زیبای تو در تو تزئین شدده است که ترکیب موزاییک و مرمرهای منقوش  به اشکال هندسی و طرح هایی از حیوانات است. 

تصاویر کلیسا جامع سن مارکو

یک مدال قرمز بر زمین سرسرا نقش بسته نماد آشتی  میان بارباروزا امپراتور روم و پاپ الکساندر سوم توسط دوک سباستیانو زیانی  در سال 1177 می باشد. 

در بالای محراب کلیسا عرشه ای  بر  روی ستون ها قرار دارد که با برجسته کاری های قرن 11 میلادی تزئین شده است. تزئینات پشت محراب  به نام پال طلایی معروف است و صفحه ای از جنس طلا با سنگ های  الماس است.

مسئولیت ساخت این طرح بر عهده طلاساز بیزانسی در سال 976 قرار گرفت و بعدا تزئینات بیشتری بهآن اضافه شد. در سال 1797 بخشی از این سنگ های گرانقیمت توسط  ناپلئون به تاراج رفت و  بقیه آنها در پشت شیشه ای محافظ چشمان گردشگران را خیره  میکند. 

نقاشی های کلیسا جامع سن مارکو

جایگاه  گروه کر کلیسا توسط فرا سباستیانو چیاوونه خاتم کاری  شده است و در بالای آن و در هر دو طرف ، سه ردیف برجسته کاری توسط سانسووینو انجام شده است. 

بر روی دو منبر سکوی خطابه ، تندیس هایی توسط برادران ماسنگو در سال 1394 میلادی ساخته شده است و مجسمه های برنزی انجیل نویسان عهد عتیق اثر سانسووینو قرار گرفته است. 

تزیینات سقف کلیسا جامع سن مارکو

مجسمه ی معروف اسب های سنت مارکو که  قدمت آنها به دوران روم  باستان باز میگردد بخشی از ارابه چهار اسب پیروزی هستند که در جنگ صلیبی چهارم از قسطنطنیه (استانبول ) به تاراج رفتند و در سال 1204 میلادی توسط دوک انریکو رونالدو به ونیز  فرستاده شدند و ابتدا در آرسنال قرار گرفتند و بعد از 50 سال به محوطه بیرونی کلیسای سنت مارکو منتقل شدند. 

در سال 1797 ، ناپلئون این مجسمه  را به فرانسه برد و در سال 1815 دوباره به ونیز بازگردانده شد و برای حفاظت به گالری طبقه بالا منتقل گردید. در حال حاضر نسخه کپی از آن در جای سابق قرار گرفته است و با پرداخت ورودی اندکی می توانید آن ها را ببینید. 

در بخش خزانه که در سمت راست سرسرای اصلی قرار دارد مجموعه تحسین  برانگیز از اشیا به تاراج رفته از قسطنطنیه در جنگ های صلیبی و تمثال ها و آثار مقدس که توسط   کلیسا جمع آوری شده است ، دیده می شود. 

گردآوری : بخش گردشگری بیتوته