بیرجند را نامش را شنیده‌اید، اما شاید تصور درستی از آن نداشته باشید پس با ما همراه شوید برای رسیدن به شهر باغ و کویر.
اولین مسیر رسیدن به بیرجند
اگر با اتومبیل شخصی به این شهر کویری سفر می‌کنید چندین مسیر پیش روی شماست که از نظر مسافت تفاوت چندانی با هم ندارند. کوتاه‌ترین راه از سمنان، کویر مصر، طبس و خوسف می‌گذرد و 1071 کیلومتر است. با سفر از این مسیر شما از قلب کویر ایران می‌گذرید.
مسیر دوم، کمی طولانی‌تر
مسیر دوم تهران به بیرجند حدود 70 کیلومتر طولانی‌تر است اما بخشی از راه یعنی از تهران تا اردستان را میتوانید از طریق بزرگراه طی کنید. برای سفر از این مسیر از بزرگراه تهران اصفهان باید تا اردستان بروید و بعد از آن از زواره، چاه ملک و خور گذر خواهید کرد و به طبس می‌رسید و از اینجا مسیر، با مسیر قبلی مشترک خواهد بود. برای گذر از این مسیر و رسیدن به بیرجند 1139 کیلومتر را طی خواهید کرد.
مسیر سوم، از کاشان و نائین
این مسیر که از دو مسیر اول و دوم طولانی‌تر است از شهرهای قم، کاشان، نایین، اردکان و رباط پشت بادام می‌گذرد و به طبس می‌رسد و از آنجا به دو مسیر قبلی می‌پیوندد و با طی 1184 کیلومتر به شهر زیبای بیرجند می‌رساند.
مسیر امام رضا (ع)
اما اگر در این سفر ضامن آهو شما را طلبیده باشد و بخواهید قبل از سفر به بیرجند به پابوس امام رضا هم بروید، علاوه بر مسیر 900 کیلومتری تهران تا مشهد فاصله 500 کیلومتری مشهد تا بیرجند را هم طی کنید. زمان طی شده برای رسیدن به بیرجند از مسیرهای فوق از سه مسیر اول حداقل چیزی حدود 13 ساعت طول می‌کشد و برای مسیر چهارم که از مشهد می‌گذرد بدون احتساب توقف‌های میان راه حداقل 15 ساعت در راه خواهید بود.
از بیابان‌های بکر بیرجند غافل نشوید
آب و هوای بیرجند نیمه بیابانی است و زمستان‌های سرد و تابستان‌های خشک و گرمی دارد؛ بنابراین همچون بسیاری از نقاط ایران فصل بهار و پاییز زمان مناسب‌تری برای سفر به این شهر نیمه کویری است. هنگام سفر با اتومبیل شخصی از زیبایی‌های جاده کویری و بکر این منطقه غافل نشوید که ممکن است نظیر آن را در کمتر جایی پیدا کنید.
شهر نظم و نظافت
به جز بخش شمالی شهر که بافت تاریخی دارد و بخش‌های قدیمی و جاذبه‌های تاریخی شهر نیز در این قسمت واقع شده‌اند بقیه شهر از الگوی شهرسازی منظمی پیروی می‌کند که خیابان‌ها و بلوارهای پهن با کوچه‌هایی کاملا منظم موازی با یکدیگر دارد. همچنین تمیزی بی‌مانند بیرجند نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. خیابان‌ها و کوچه‌ها و حتی جوی‌های شهر بسیار پاکیزه هستند و به ندرت می‌توان زباله‌ای رها شده در خیابان دید. به همین سبب بیرجند از آن جمله شهرهای‌ست که در آن احساس آرامش و آسودگی می‌کنید.
باغ اکبریه میراث جهانی بیرجند
باغ و عمارت قاجاری اکبریه یکی از 9 باغ ایرانی ثبت شده در فهرست جهانی یونسکوست. موزه‌های باستان شناسی، مردم شناسی و مشاهیر در این عمارت جای گرفته‌اند. ورود به باغ اکبریه رایگان است اما برای بازدید از هر موزه باید 2500 تومان بپردازید. در تعطیلات نوروز معمولا برنامه‌هایی جالبی همچون نوروز خوانی و اجرای برنامه توسط حاجی فیروز در باغ اکبریه برگزار می‌شود. این بنای دیدنی در انتهای خیابان معلم، میدان موزه قرار گرفته است. زمان بازدید از موزه‌ها 9صبح تا 1 بعدازظهر و 4 بعدازظهر تا 7 شب است. روزهای تعطیل موزه‌ها فقط بعدازظهرها باز هستند. باغ و عمارت اکبریه روزهای دوشنبه و روزهای سوگواری رسمی تعطیل است.
باغ رحیم آباد میزبان شماست
در حال حاضر بخشی از باغ و عمارت قاجاری رحیم آباد در اختیار سازمان میراث فرهنگی، اما بقیه قسمت‌های عمارت بدون ورودیه قابل بازدید است. بخش‌های از عمارت نیز به سفره خانه و رستوران سنتی تبدیل شده است. برای بازدید از عمارت رحیم آباد باید در ساعات اداری از 7.30 تا 14.30 به رحیم آباد بروید اما سفره‌خانه آن برای ناهار و شام پذیرای گردشگران است این یعنی شما امکان بازدید از باغ را هم دارید. سفره‌خانه باغ رحیم آباد فضا خیلی ساده و دلنشینی دارد و در فصول گرم سال امکان استفاده از تخت‌های داخل باغ برای صرف غذا نیز وجود دارد. باغ و عمارت رحیم آباد در خیابان پاسداران، خیابان پانزده خرداد قرار دارد.
ارگ کلاه فرنگی در حصر استانداری
این عمارت قارجاری شش ضلعی که در راس به شکل مخروط و سفید رنگ است در محوطه استانداری واقع شده است. به همین خاطر بازدید از این بنای تاریخ به راحتی میسر نیست. به‌طور معمول اگر بنا در حال مرمت نباشد با هماهنگی استانداری در ساعات اداری امکان بازدید از ارگ کلاه فرنگی وجود دارد. اما معمولا بهترین زمان برای بازدید این بنا تعطیلات نوروز است که معمولا همه سازمانها و نهادها تسهیلات ویژه‌ای برای گردشگران قایل می‌شوند. ارگ کلاه فرهنگی در میدان طالقانی، خیابان مطهری، محوطه استانداری خراسان جنوبی قرار دارد.
پایتخت عناب و سنجد
بازار بیرجند در بافت قدیمی شهر و در ضلع جنوبی خیابان جمهوری اسلامی حد فاصل خیابان شهید منتظری و میدان امام خمینی قرار دارد. در این بازار قدیمی انواع کالاها به فروش می‌رسد. اگر گذرتان به بیرجند افتاد بیش از هر چیز در بازار سراغ زعفران، زرشک، عناب، سنجد و کشک (قوروت) را بگیرید که بهترینش را میتوانید در این بازار پیدا کنید. و نکته دیگر آنکه مخصوصا قیمت زعفران و زرشک نسبت به مشهد بسیار مناسب‌تر و مقرون به صرفه‌تراست. و از آنجایی‌که بیرجند در مقایسه با مشهد مسافر و گردشگر کمتری دارد اجناس علاوه بر قیمت مناسب از مرغوبیت بالایی هم برخوردارند. بنابراین توصیه می‌کنیم اگر علاوه بر مشهد به دیگر شهرهای خراسان بزرگ هم سفر می‌کنید خرید سوغات را به هرجایی غیر از مشهد موکول کنید.
در قلعه بیرجند شهر زیرپای شماست
قلعه بیرجند قدیمی‌ترین بنای تاریخی این شهر است که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد و در آن زمان صرفا جنبه نظامی داشته است. اما اکنون به یکی از جاذبه های گردشگری مرکز خراسان جنوبی تبدیل شده است. قلعه بیرجند در طول سال از ساعت 8 تا 12.30 و بعدازظهرها از ساعت 16 تا 22 برای بازدید باز است. اما در ایام نوروز از 8 صبح تا 10 شب قلعه یکسره باز است. قلعه بیرجند در شمال شرقی شهر در میدان امام حسین، خیابان جمهوری اسلامی جای دارد.
با بیرجند سلفی بگیرید
برای عکس گرفتن از نمای شهر مخصوصا عکس پانورما جایی بهتر از پشت بام قلعه بیرجند که بر بلندای تپه‌ایی بنا شده پیدا نمی‌کنید. چایخانه قلعه بطور منظم خدمات ارائه نمی‌کند اما اگر تعدادتان زیاد باشد میتوانید با اطلاع قبلی و هماهنگی با مسئول چایخانه گلویی تازه کنید. فراموش نکنید که نباید انتظار چایخانه شیک و مرتبی را داشته باشید و حداکثر در حد همان گلو تازه کردن به این چایخانه دل ببندید. در ایام عید در میدانگاهی وسط قلعه سفره هفت سین بزرگی چیده می‌شود و راهنمایان سازمان میراث فرهنگی اطلاعاتی در مورد قلعه در اختیار گردشگران قرار می‌دهند و در بقیه ایام سال قلعه راهنمای دائمی ندارد.
شوکتیه سومین مدرسه مدرن ایران
مدرسه شوکتیه، سومین مدرسه ایرانی به شیوه جدید بعد از دارالفنون و رشدیه تبریز است. موزه وقف در بخشی از طبقه دوم مدرسه شوکتیه دایر است. در مدرسه شوکتیه همیشه باز نیست و بازدید از آن با هماهنگی با پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری بیرجند که در نزدیکی شوکتیه مستقر است امکان دارد. بازدید از موزه وقف در تعطیلات عید نوروز و اعیاد مذهبی مقدور است. در سایر مواقع با هماهنگی با اداره اوقاف می‌توان از این موزه بازدید کرد. مدرسه شوکتیه در خیابان منتظری، کوچه منتظری3 و در بافت تاریخی شهر قرار دارد.
مسجد چهاردرخت
این مسجد بی‌پیرایه و باصفا یکی از قدیمی‌ترین مساجد بیرجند است که در بافت قدیمی شهر قرار دارد و مردم شهر ارادت و علاقه خاصی به این مسجد دارند. این مسجد در خیابان مطهری، محله چهاردرخت، میدان چهاردرخت قرار دارد و معمولا درِ آن باز و امکان بازدید از آن به راحتی میسر است. اما اگر در آن باز نبود کافی است از اهالی محل سراغ خادم مسجد را بگیرید تا در را به روی‌تان بگشاید.
بند دره
بند دره بزرگترین بند کوهستانی بیرجند است. این بند در انتهای خیابان مدرس در 5 کیلومتری جنوب شهر بیرجند قرار دارد. بند دره یکی از تفرجگاه‌های بیرجند است که مخصوصا در بهار و تابستان هم گردشگران و هم مردم محلی برای تفریح و پیک‌نیک به این بند می‌روند. اما این منطقه تفریحی و توریستی از حداقل امکانات گردشگری هم برخودار نیست. اگر به بند دره رفتید خوردنی و نوشیدنی به همراه داشته باشید زیرا در این منطقه گردشگری بوفه و رستورانی وجود ندارد.
ورود زنان به این زورخانه آزاد است
موزه میراث پهلوانی در محل زورخانه قدیمی بیرجند برپا شده است. در این موزه عکس‌های پهلوانی و پیشکسوتان صاحب نام این رشته ورزشی و نیز آلات ورزشی همچون میل، کباده و تخته شنا و همچنین تعدادی شمشیر و سپر به نمایش در آمده است. زورخانه امیرعرب که اکنون موزه میراث پهلوانی شهر بیرجند است در خیابان مطهری، کوچه مطهری5 قرار دارد و بازدید از آن رایگان است. برای بازدید از موزه پهلوانی بهار و تابستان از ساعت 17 تا 20 و پاییز و زمستان از ساعت 16 تا 19 میتوانید به زورخانه امیر عرب بروید. از آنجا که معمولا خانمها اجازه ورود به زورخانه را ندارند بهتر است فرصت دیدن این زورخانه را از دست ندهند.
اقامتگاه‌های بیرجند
هر چقدر که بیرجند آثار تاریخی و دیدنی زیاد دارد، برعکس محلهای اقامتی آنقدر ندارد که دستتان در انتخاب باز باشد. این شهر 3 هتل دارد. هتل کوهستان و مهمانسرای ایرانگرد و جهانگردی هر دو 3 ستاره و هتل قائم تنها هتل 1 ستاره بیرجند است.
هتل کوهستان
هتل کوهستان در منطقه کوهستانی بند امیرشاه بیرجند در دهکده تفریحی برادران ذوالفقاری قرار دارد. این هتل در منطقه‌ای خوش آب و هوا قرار گرفته اما قدری از شهر دور است. اگر از جمله کسانی هستید که در طول سفر بیشتر اهل استراحت و اقامت در هتل هستید هتل کوهستان را به شما پیشنهاد می‌کنیم. حتی اگر در هتل کوهستان اقامت ندارید تجربه یک وعده غذا در رستوران فضای باز این هتل درباغی مصفا و در آلاچیق‌های تمیز و دلنشین را از دست ندهید.
هزینه یک شب اقامت در اتاقهای یک، دو، سه و چهار تخته هتل کوهستان با صبحانه به ترتیب 131، 181، 222 و 265 هزار تومان است. این هتل اتاقهای رو به باغ هم دارد که هزینه اقامت در آنها بیشتر است و برای اتاقهای یک، دو و سه تخته و نیز سوئیت رویال چهارنفره به ترتیب 153، 213، 262 و 485 هزار تومان باید بپردازید.
هتل جهانگردی
اگر از آن دست گردشگرانی هستید که هتل تنها برای‌تان محل خواب است و دوست دارید که بیشتر زمان‌تان را به گردش و دیدن جاذبه‌های تاریخی و تفریحی اختصاص دهید مهمانسرای ایرانگرد و جهانگردی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. مهمانسرای جهانگردی در خیابان ارتش، روبروی بیمارستان ارتش قرار دارد و به بسیاری از دیدنی‌های شهر نزدیک است. رستوران این هتل یکی از رستوران‌های خوب بیرجند و تالار آن یکی از تالارهای محبوب ساکنان شهر برای برگزاری جشن عروسی است. بنابراین بسیار محتمل است که شاهد مراسم عروسی در هتل باشید. یک شب اقامت در اتاقهای یک، دو و سه تخته هتل جهانگردی به ترتیب 184، 232 و 269 هزارتومان برای‌تان آب می‌خورد.
شکم‌گردی در بیرجند
رستوران سروناز بیرجند اگرچه رستوران مدرن و جدیدی نیست اما میان مردم محلی مقبولیت زیادی دارد. غذاهای این رستوران کیفیت قابل قبولی دارند و مخصوصا روزهای تعطیل پاتوق میهمانی‌ها و دورهمی‌های خانوادگی اهالی بیرجند است. در میان رستوران‌های سنتی و سفره‌خانه‌های بیرجند سفره‌خانه طوبی در عمارت رحیم آباد و رستوران سنتی شمس‌العماره در میدان موزه و نزدیکی باغ و عمارت اکبریه از جمله رستوران‌های خوب شهر هستند. در رستوران شمس‌العماره در برخی شبها همچون اعیاد یا مناسبت‌های خاص موسیقی زنده هم اجرا می‌شود. از آنجا که بیرجند شهری سنتی است خیلی به دنبال فست‌فودهای با کیفیت همچون شهرهای بزرگ نباشید. مخصوصا ظهر روزهای تعطیل تقریبا بیشتر فست فودی‌های شهر تعطیل هستند. ظاهرا مردم بیرجند اگر روز تعطیل بخواهند ناهار را خارج از منزل صرف کنند انتخاب آنها رستوران با غذاهای سنتی است نه فست فودی.
