رونق بزرگ ترین خانه خشتی جهان
کرمان – خانه حاج‌آقا علی با بیش از ۸۶ اتاق، ده‌ها تالار و بناهای زیبا با معماری کهن کرمان به‌عنوان بزرگترین خانه خشتی جهان با ۲۵۰ سال قدمت این روزها در آستانه رونق مجدد قرارگرفته است.
حاج‌آقا علی یکی از چهره‌های متمول و البته خیر استان کرمان بوده است که دو قرن گذشته در کرمان می‌زیسته، وی که با تلاش و سعی خودش ثروتمند شده بود ده‌ها بنا در زمان حیاتش در شهر کرمان بنا کرد که هم‌اکنون هر یک از آن‌ها به‌عنوان یکی از بناهای تاریخی و مرکز جذب گردشگری در استان کرمان محسوب می‌شوند که می‌توان به خانه حاج‌آقا علی در رفسنجان و کاروانسرا و بازار حاج‌آقا علی در شهر کرمان اشاره کرد.
وی در سال‌های پایانی زندگی‌اش به‌یک‌باره تمام اموالش را وقف کرد، حجم وقفیات وی آن‌قدر زیاد بود که خودش در روزهای آخر عمرش با مشکل امرارمعاش روبرو شده بود هرچند زندگی شخص حاج‌آقا علی شیرین و جذاب است اما حکایت خانه حاج‌آقا علی که به آن خانه وقفی نیز می‌گویند نیز خالی از جذابیت نیست.
تجمع زیبایی های معماری در یک خانه تاریخی
این خانه درواقع بزرگترین خانه خشتی جهان هست و یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود.
محمد احمدی فر، فعال میراث فرهنگی و گردشگری در گفتگو با مهر اظهار داشت: این خانه هفت هزار مترمربع زیربنا دارد و یکی از زیباترین خانه‌های خشتی و تاریخی ایران محسوب می‌شود.
این خانه در گروه خانه‌های سنتی و قدیمی در جهان نیز از تمام خانه‌های ثبت‌شده بزرگ‌تر است و مجموعه ای از زیبایی‌های بی‌نظیر معماری ایرانی را در خود جای‌داده است که توسط زعیم الله رفسنجانی مشهور به حاج‌آقا علی احداث‌شده است
وی تصریح کرد: این خانه در گروه خانه‌های سنتی و قدیمی در جهان نیز از تمام خانه‌های ثبت‌شده بزرگ‌تر است و مجموعه ای از زیبایی‌های بی‌نظیر معماری ایرانی را در خود جای‌داده است که توسط زعیم الله رفسنجانی مشهور به حاج‌آقا علی احداث‌شده است.
وی گفت: زعم الله درواقع از بزرگترین تاجران عصر خود بوده و چندین کاروانسرا در کرمان و سایر استان‌های کشور احداث کرده است و این خانه را نیز در شش کیلومتری شهر رفسنجان کنونی ساخته است.
احمدی فر افزود: نکته قابل‌توجه این بوده که زعم الله برای مراودات تجاری و خانواده‌اش به محیطی بزرگ نیاز داشته و درنتیجه با استفاده از بهترین معماران زمان خود خانه‌ای با ۸۶ اتاق و با بهره بردن از معماران متبحر و ماهر بنا می‌کند که هنوز هم در کرمان زبانزد خاص و عام است.
وی ادامه داد: این خانه شامل اتاق‌هایی با هفت دری، پنج‌دری، سه‌دری و پستو است و سه‌هشتی ارتباط قسمت‌های مختلف خانه را به هم ممکن می‌کرده است.
این کارشناس میراث فرهنگی افزود: خانه شامل شاه‌نشین، پاییزی نشین و زمستانی نشین بوده است و هر قسمت متناسب با نیاز فصل و کاربردی که داشته ساخته‌شده است بطوریکه زمستانی نشین آفتاب‌گیر و گرم بوده است و شاه‌نشین نیز از همه جای خانه مجلل‌تر و مخصوص فصل بهار است.
تالارحوضخانه زیباترین و بزرگترین فضای سرپوشیده خانه
وی گفت: خانه از آشپزخانه بزرگ و انباری و چهار حیاط و راهروهای متعدد روباز و رو بسته تشکیل می‌شده است اما در میان تمام بناها تالار حوض‌خانه که بزرگترین فضای سرپوشیده خانه است از زیبایی خاصی برخوردار است و عمارت کلاه‌فرنگی در میانه این بنا زیبایی خاصی به آن داده است.
وی ادامه داد: این بنا یکی از نخستین بناهای دوطبقه در استان کرمان است که در ساخت آن از ظریف‌کاری‌های بی‌نظیری استفاده‌شده است که چشم هر گردشگری را خیره می‌کند.
وی افزود: آب موردنیاز این خانه از قناتی که از آن عبور می‌کند تأمین می‌شود و خانه یکی از سامانه‌های آب‌رسانی خلاق را در خود جای‌داده است.
این فعال گردشگری خواستار استفاده از این خانه زیبا درزمینهٔ جذب بیشتر گردشگر و معرفی بیش از گذشته آن در سطح داخلی و خارجی شد و ابراز امیدواری کرد که از داشته‌های موجود درزمینهٔ گردشگری در استان کرمان استفاده بهینه‌ای انجام شود.
یکی از سیاست‌های عمده در دولت جدید فعال کردن بخش گردشگری در استان کرمان است که در این خصوص گام‌های قابل‌توجهی ازجمله بازسازی برخی از بناهای تاریخی و بازار کرمان برداشته‌شده است
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان در گفتگو با مهراظهار داشت: یکی از سیاست‌های عمده در دولت جدید فعال کردن بخش گردشگری در استان کرمان است که در این خصوص گام‌های قابل‌توجهی ازجمله بازسازی برخی از بناهای تاریخی و بازار کرمان برداشته‌شده است.
محمود وفایی خانه‌های تاریخی را یکی از فرصت‌های مطلوب سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر در استان کرمان دانست و افزود: استاندار محترم نسبت به این موضوع توجه ویژه دارند و سعی داریم با مرمت و استفاده از بخش خصوصی و تغییر کاربری کرمان را به قلب تپنده گردشگری تبدیل کنیم.
وی در خصوص خانه حاج‌آقا علی به عنوان بزرگ ترین خانه خشتی جهان اظهار داشت: این خانه از داشته‌های منحصربه‌فرد تاریخی استان کرمان است و به همین دلیل دور جدید مرمت این بنا با صرف اعتبار مورد نیاز، آغازشده است.
وی به قدمت ۲۵۰ ساله این بنا اشاره کرد و افزود: گذر زمان و فرسایش موجب بروز مشکلاتی در بناشده است که با اجرای طرح جدید مرمت این مشکلات رفع خواهد شد.
وفایی ادامه داد: این خانه در حقیقت ثروتی پنهان در دل کویر کرمان است که پس از مرمت و قرار گرفتن در چرخه گردشگری فعال می‌تواند منبع درآمد قابل‌توجهی برای ایجاد ثروت در کرمان شود.
وی گفت: این بنا به‌صورت کامل بازسازی و به مکانی اقامتی برای حضور گردشگران تبدیل خواهد شد و پیش‌بینی می‌کنیم در این صورت تعداد ۱۰۰ شغل در این خانه تاریخی ایجاد شود.
حاج‌آقا علی از بزرگترین تجار رفسنجان بوده است که وسعت تجارتش از هند تا چین و کشورهای غرب ایران بوده است و کاروان‌های وی جزو عظیم‌ترین کاروان‌های زمان خودش بوده است
محمد جهانشاهی، سرپرست گردشگری استان کرمان اظهار داشت: حاج‌آقا علی از بزرگترین تجار رفسنجان بوده است که وسعت تجارتش از هند تا چین و کشورهای غرب ایران بوده است و کاروان‌های وی جزو عظیم‌ترین کاروان‌های زمان خودش بوده است.
وی گفت: برای سهولت ارتباط تجاری با بندرها جنوبی از کرمان تا بندرعباس در هرچند کیلومتر یک مال تجاره داشته است ده‌ها بازار، کاروانسرا، خانه و آب‌انبار و مسجد به نام وی ساخته‌شده و هنوز هم این بناها پابرجاست.
جهانشاهی با اشاره به اینکه وی بسیاری از اموالش را در پایان عمرش وقف کرده است گفت: این بناها در صورت مرمت و تغییر کاربری هرکدام می‌توانند به‌عنوان گنجینه‌ای در آثار تاریخی کرمان محسوب می‌شوند.
وی وجود خانه‌های تاریخی ازجمله خانه حاج‌آقا علی که می‌تواند به‌عنوان بزرگترین هتل سنتی استان کرمان تبدیل شود را برای استان غنیمت دانست و افزود: این مکان‌ها باید با ورود بخش خصوصی و تغییر کاربری به اقامتگاه‌های برای گردشگران تبدیل شوند تا ضمن احیای بافت تاریخی استان کرمان شاهد گسترش گردشگری در استان بر پایه بوم گردی در مناطق مختلف استان باشیم.
کرمان طی سال‌های گذشته درزمینهٔ مرمت و تغییر کاربری در راستای استفاده از بناهای تاریخی دچار غفلت قابل‌توجهی شده است که طی دو سال گذشته با مرمت باغ فتح‌آباد و بازار تاریخی کرمان فصل جدید درزمینهٔ گردشگری و مرمت آثار تاریخی در این استان گشوده شده است.
