قلابت را بینداز!

118سفر ـ ماهیگیری فقط علاقه نمی‌خواهد، ابزار هم لازم دارد و بیشتر از این دو، آگاهی می‌خواهد؛ شناخت نسبت به جایی که در آن صید می‌کنیم و آشنایی با گونه‌های در خطر انقراض در آن منطقه. خواندن این گزارش شما را با انواع روش‌های ماهیگیری، لوازم مورد نیاز و مناطق مختلف برای ماهیگری آشنا می‌کند.

تمام لوازم مورد نیاز

از لحاظ قیمت هم برای کسانی که قصد دارند برای اولین بار ماهیگیری را تجربه کنند و نمی‌خواهند زیاد هزینه کنند باید گفت که کل تجهیزات ماهیگیری را می‌توان با کمتر از ۲۰۰ هزار تومان تهیه کرد؛ هر چند این رقم می‌تواند چند میلیون تومان هم بشود. به طور کلی برای ماهیگیری، به چوب، چرخ(اگر بخواهید از چرخ استفاده کنید)، نخ، قلاب و هرزگرد، طعمه و یکسری لوازم جانبی دیگر مانند جعبه طعمه و ... نیاز دارید که البته با توجه به سطح توقع‌تان از ماهیگیری می‌توانید برخی از آنها را از سبد خرید خود حذف کنید. این نکته را فراموش نکنید که حتما برای شناخت کامل انواع تجهیزات ماهیگیری نیاز به مطالعات گسترده در این زمینه دارید و صرف خواندن این مطلب اطلاعات کاملی از این ورزش پیدا نخواهید کرد؛ اینجا فقط دریچه‌ای به سوی ماهیگیری به روی شما باز خواهد شد.

هر چوبی را بهر نوعی ماهی ساخته‌اند

در ابتدا کمی به چوب‌ها می‌پردازیم، چون به هر حال بیشتر از تجهیزات دیگر ما را یاد ماهیگیری می‌اندازد و البته یکی از مهم‌ترین ابزارهای این کار نیز به شمار می‌رود. چوب‌های ماهیگیری متنوعی در بازار وجود دارد و از منظرهای مختلفی قابل بررسی هستند و می‌توان آنها را دسته‌بندی کرد اما باید بدانیم مهم‌ترین نکته در خرید چوب، نوع ماهی است كه قصد صید آن را داریم؛ درواقع نوع چوب بسته به شرایط ماهیگیری و روشی كه در ماهیگیری به كار می‌بریم، تغییر می‌كند. هرچند این به آن معنا نیست كه به كلكسیونی از چوب‌های مختلف احتیاج دارید. با داشتن سه یا چهار چوب مرغوب می‌توانید در بسیاری از مکان‌ها ماهیگیری کنید.

تلسکوپی، یک تکه یا چند تکه

یکی از دسته‌بندی‌ها به نحوه ساخته شدن چوب‌ها و طول آنها مربوط می‌شود؛ چوب‌های ماهیگیری یک تکه، چند تکه و یا تلسکوپی‌اند. چوب ماهیگیری که از ابتدا تا انتها یک تکه باشد حس طبیعی‌تری به ماهیگیران می‌دهد و توسط بسیاری از ماهیگیران ترجیح داده می‌شود، اما در نهایت باید بدانیم که حمل و نقل این چوب‌ها تا محل ماهیگیری کار بسیار دشواری خواهد بود. از این رو چوب‌های ماهیگیری چند تکه و تلسکوپی طرفداران بیشتری دارند. چوب‌های توپر از جنس کربن و فایبرگلاس هستند. چوب‌های چند تکه معمولا توپُر است و توسط حلقه یا قلاب داخل هم می‌رود. در مقابل چوب‌های تلکسوپی است که به داخل جمع می‌شود و طول آنها حدود ۵۰ سانتی‌متر خواهد شد، بنابراین راحتی در جابه‌جایی از مزیت این چوب‌هاست. طول چوب ماهیگیری یک فاکتور مهم در انتخاب چوب ماهیگیری است، چوب‌های کوتاه و ضخیم برای کشیدن ماهی در آب‌های عمیق کاربرد دارد و چوب‌های بلند به پرتاب بیشتر کمک می‌کند.

اکشن چوب

یکی از ویژگی‌های مهم چوب ماهیگیری میزان اکشن آن است؛ اکشن چوب ماهیگیری به سرعت بازگشت چوب به حالت اولیه پس از پرتاب اشاره دارد. اکشن‌ها دارای مقادیر سریع (یا سبک)، متوسط و آهسته (یا سنگین) و یا مقادیری ما بین آنها (مانند نیمه سنگین) هستند. به طور معمول چوب‌هایی که از ترکیبات فایبرگلاس ساخته شده‌اند از اکشن آهسته‌تری نسبت به چوب‌های ماهیگیری که از ترکیبات فیبر کربن ساخته شده‌اند از اکشن سریع‌تری برخوردارند. چوب‌هایی با اکشن سریع‌تر به ماهیگیر اجازه پرتاب بلندتری را می‌دهد. اکشن چوب ماهیگیری با LB نشان داده می‌شود، این عدد را باید در ۴۳۵ ضرب کنیم تا رقم اکشن به گرم به دست آید. هر چقدر اکشن چوب کمتر باشد حالت ارتجاعی سر چوب بیشتر خواهد بود. مثلا یک چوب ماهیگیری با اکشن ۴۰۰ گرم، در سر چوب حالت ارتجاعی کمتری نسبت به یک چوب با اکشن ۵۰ گرم دارد. بهترین رنج اکشن برای صید ماهی کپور بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ و برای ماهی قزل‌آلا بین ۱۰ تا ۳۰ است.

جنس چوب‌های ماهیگیری

مواد اصلی ساختن چوب‌های ماهیگیری اسپینر، گرافیت، فایبرگلاس، بورون و یا ترکیبی از این مواد است. چوب‌های ساخته شده از گرافیت، نسبت به چوب‌هایی بورونی، میزان حساسیت بیشتر و بازخورد (واکنش) بهتری دارند و حساسیت چوب‌های ساخته شده از بورون نیز به نوبه خود از چوب‌های فایبرگلاس حساس‌ترند. چوب ساخته شده از بورون بعد از خم شدن سریع‌تر به حالت اولیه بر می‌گردد، بنابراین قلاب حرکت سریع‌تری دارد و بیشتر فرو می‌رود. اگر نمی‌خواهید زیاد هزینه کنید باید به دنبال چوب‌های فایبرگلاس باشید. همه این مواد خوبند و هریک ویژگی‌های منحصر به فردی دارند، اما هر چه مواد سازنده چشمگیرتر باشد، چوب نیز گران‌تر خواهد شد.

سبک یا سنگین

وزن چوب‌های ماهیگیری به دسته‌های فوق سبک تا فوق سنگین تقسیم بندی می‌شود. وزن یا قدرت چوب باید متناسب با نوع ماهیگیری، نوع و گونه ماهی و یا وزن ماهی که قرار است صید شود، انتخاب شود. چوب‌های ماهیگیری فوق سبک برای صید ماهی‌های کوچک و یا ماهی طعمه و یا صید ماهیانی که نیاز به عکس‌العمل فوق‌العاده سریع دارند، مناسب است. در مقابل چوب‌های فوق سنگین برای صید در عمق دریا، کنار ساحل و یا ماهی‌های سنگین کاربرد دارد.

مدل‌های مختلف چوب

برای اینکه به یک ماهیگیر حرفه‌ای تبدیل شوید باید نسبت به اینکه هر چوب مناسب صید چه گونه و در چه نوع آبی است، اطلاعات کافی پیدا کنید. چوب‌ها در مدل‌های مختلفی در بازار عرضه می‌شود؛ چوب‌های ساحلی، کاسی، پشه( Fly Rods)، اسپینینگ، چوب‌های سنگین دریایی و ... که هر یک ویژگی‌ها و کارآیی خاص خود را دارد.

کاسی برای ماهیگیری تفریحی

چوب كاسی بدون چرخ و حلقه است. برای سبك بودن چوب تكه‌های آن توخالی و از جنس الیاف كربن ساخته می‌شود و هیچ یك از تكه‌های چوب حلقه ندارد. این چوب بیشتر برای صید ماهی‌های كوچك در مسابقات ورزشی و یا به صورت تفریحی در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها كاربرد دارد. معمولاً برای صید با چوب كاسی از شناورهایی در انواع مختلف استفاده می‌شود و با ریسه‌ای كوتاه و شناور در انواع دلخواه با قلاب كوچك به شیوه روآبی می‌توان با آن ماهیگیری كرد. کاسی بیشتر در شمال کشور برای صید کولی، سیاه کولی، شاه کولی و بچه ماهی به کار می‌رود. قیمت این چوب از ۳۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۶۰۰ هزار تومان هم بالا می‌رود.

پشه، روش جذاب ماهیگیری

چوب پشه به همراه چرخ و نخ مخصوص پشه برای ماهیگیری به روشی با همین نام استفاده می‌شود. این چوب و چرخ و نخ پشه بیشتر برای صید ماهی قزل‌آلا بكار می‌رود. روش ماهیگیری پشه یکی از روش‌های حرفه‌ای در ماهیگیری به شمار می‌آید و برای آموختن آن نه تنها باید در مورد آن بخوانید بلکه باید تجربه زیادی هم کسب کنید. چوب پشه اغلب از دو تكه توپر ساخته می‌شود. این نوع چوب برای راحتی عملكرد دارای دسته كوتاهی است و چرخ در پایین‌ترین قسمت دسته چوب قرار می‌گیرد. استفاده از چوب و چرخ پشه یكی از لذت بخش‌ترین روش‌های ماهیگیری است. قیمت این چوب‌ها از حدود ۱۵۰ هزار تومان شروع می‌شود، علاوه بر این باید به فکر خرید چرخ(حدود ۴۰۰ هزار تومان) و نخ (۹۰ هزار تومان) مخصوص آن نیز باشید.

چوب اسپینینگ

اسپینینگ چوبی است كه ماهیگیران ایرانی با آن کاملا آشنایی دارند و از انواع تلسكوپی و چند تكه آن به همراه چرخ‌های اسپینینگ یا اسپول ثابت برای ماهیگیری استفاده می‌كنند. این نوع چوب در انواع مختلف در بازار پیدا می‌شود اما بهترین نوع آن سه تكه توپر از جنس فایبر كربن است. انواع تلسكوپی این چوب با وجود مقاومت نسبی خوب و حمل و نقل راحت‌‌تر طول عمر و دوام كمتری نسبت به انواع چند تكه توپر دارد و در مقابل ضربات ناگهانی ماهی‌های سنگین آسیب‌پذیر است. طول این نوع چوب از ۵/۱ متر شروع می‌شود.

نحوه رفتار با چوب ماهیگیری

بعد از خرید چوب ماهیگیری و بعد از نخستین ماهیگیری‌تان باید بدانید که شرایط نگهداری برای دوام بیشتر و با کیفیت ماندن چوب بسیار ضروری است. در این باره نکاتی را تیتروار آورده‌ایم:

* استفاده از كلاهك محافظ و جلد مخصوص هنگام حمل و نقل

* پیچیدن نوار چسب برق به دور تكه‌های چوب ماهیگیری برای جلوگیری از صدمه دیدن چوب توسط نور آفتاب، سطوح زبر و دیگر عوامل محیطی

* فشار نیاوردن روی چوب و مخصوصاً حلقه‌های آن در زمان جابه‌جایی

* قرار ندادن چوب در معرض حرارت مستقیم یا غیرمستقیم

* خودداری از گذاشتن چوب بر روی سطوح مختلف مخصوصا سطوح شنی چون ترك‌های ریز در چوب ایجاد خواهد شد

* تمیز کردن چوب و حلقه‌ها با پارچه نمناك تمیز و پس از آن خشك کردن آن با پارچه بدون نم بعد از هر بار ماهیگیری

* تکیه ندادن چوب به سنگ و یا سطوح زبر

* باز کردن آرام تکه‌های چوب‌های تلسكوپی، از تكه كوچك به سمت تكه‌های بزرگ و فشار نیاوردن به چوب در موقع سفت كردن تكه‌ها

چرخ ماهیگیری

چرخ ماهیگیری یکی از تجهیزات مهم در ماهیگیری است که با بستن و پر کردن نخ ماهیگیری بر روی چرخ می‌توان ریسه ماهیگیری را در فاصله‌های دور یا نزدیک پرتاب کرد. کاربرد مهم چرخ‌ها در کار کردن با کلاچ آن خلاصه می‌شود چرا که می‌توان با شل و سفت کردن کلاچ، ماهی به قلاب افتاده را خسته و در نهایت صید کرد. مهم‌ترین چرخ‌های ماهیگیری، چرخ اسپینینگ(اسپول ثابت)، چرخ بایت کاستینگ و چرخ پشه است. چرخ اسپینینگ یا اسپول ثابت چرخی است که به صورت معمول و گسترده در ایران کاربرد دارد. کاربردی بسیار ساده و نگرانی نداشتن از پیچیده شدن نخ از خصوصیات بارز این چرخ‌هاست، اگرچه نسبت به چرخ های اسپول متحرک قدرت کمتری دارند ولی بسیاری از ماهیگیران آن را بر دیگر چرخ‌ها ترجیح می‌دهند.

چرخ بایت کاستینگ برای ماهیگیری دریایی و برای ماهی‌های بزرگ طراحی شده است، پایه‌های کوتاهی دارد و روی چوب‌های سنگین دریایی قابل نصب است و نخ مستقیما روی آن جمع می‌شود.

اما چرخ پشه یک قرقره ساده است که نخ پشه روی آن جمع می‌شود اما قابلیت پرتاب ندارد. البته در انواع جدید این نوع چرخ از تکنولوژی جدید و استفاده از بلبرینگ و قطعات کمکی برای افزایش کارایی و بهینه‌سازی قدرت چرخ استفاده شده است. اگر این چرخ را انتخاب می‌کنید باید چوب و نخ پشه نیز بگیرید چرا که برای ماهیگیری به این روش کاربرد دارد. در مجموع برای خرید چرخ ماهیگیری می‌توانید از حدود ۳۰ هزار تومان تا ۸۰۰ هزار تومان و یا حتی بیشتر هزینه کنید.

قلابی که لازم داریم

کم کم دارد لوازم‌مان تکمیل می‌شود. حال باید به سراغ قلاب برویم. قلاب ماهیگیری درواقع همان تکه فلزی است که در دهان ماهی گیر می‌کند و ماهی را به دام می‌اندازد. قلاب‌ها قیمت چندانی ندارد و بسته به نوع و کیفیت آن از ۳۵۰۰ تومان تا ۱۰ هزار تومان متغیر است؛ در هر بسته آن نیز معمولا ۱۰ عدد قلاب وجود دارد. نکته ضروری در مورد انتخاب قلاب این است که باید سایز و مدل آن را با توجه به نوع ماهی و روش صید تطابق دهید. سایز قلاب‌های ماهیگیری از سایز ۳۲ آغاز می‌شود و تا یک ادامه دارد؛ یعنی هر چه عدد بزرگ‌تر باشد قلاب کوچکتر خواهد بود. قلاب‌ها هم مانند چوب‌ها و چرخ‌ها مدل‌های گوناگونی دارند، قلاب آبردین(Aberdeen) برای طعمه‌های زنده به کار می‌رود، قلاب سیواش(Siwash) برای ماهی‌های بزرگ استفاده می‌شود و قلاب‌های دایره‌های شکل برای ماهیگیری در آب‌های شور کاربرد دارد. قلاب‌های سه‌شاخه، اختاپوس، کرمی و بسیاری از انواع دیگر قلاب‌ها نیز در بازار وجود دارد که می‌توانید در این زمینه از فروشنده کمک بگیرید.

طعمه‌های زنده یا مصنوعی

اینکه چه طعمه‌ای را می‌خواهید به ماهی‌های نگون‌بخت بدهید بستگی به روش و البته جیبتان دارد. می‌توانید خودتان طعمه پیدا کنید و می‌توانید طعمه زنده، غذای خشک و یا حتی طعمه مصنوعی بخرید. طعمه‌های مصنوعی از ۶ هزار تومان تا چند صد هزار تومان در بازار موجود است. طعمه‌های زنده هم معمولا با توجه به اندازه ماهی که قصد صید آن را دارید باید انتخاب شود؛ مطمئنا یک گربه ماهی با یک پشه کوچک وسوسه نمی‌شود، برای صید ماهی‌های بزرگ یا باید از طعمه‌های مصنوعی یا ماهی‌های کوچک به عنوان طعمه استفاده کنید. قیمت طعمه‌های زنده هم چندان بالا نیست و هم به صورت اینترنتی و هم در مغازه‌های مختلف قابل خریداری است. البته روش‌های جالبی برای تهیه طعمه در طبیعت وجود دارد، یک روش جالب وصل کردن برق باتری ماشین به زمین است؛ با این کار بعد از مدت کوتاهی خواهید دید که کرم‌های خاکی به روی زمین خواهند آمد و می‌توانید به عنوان طعمه از آنها استفاده کنید.

رول نخ را با متراژ بالا بخرید

نخ ماهیگیری یکی دیگر از تجهیزات مهم است چرا اگر نخ مناسب تهیه نکرده باشید مطمئنا هنگام ماهیگیری اذیت خواهید شد. نخ‌های ماهیگیری در مدل‌های ابریشمی، نایلونی و سیلیکونی و در رول‌های ۲۵ تا ۲۰۰ متری در بازار موجود است. قیمت نخ‌های نایلونی و سیلیکونی از نوع ابریشمی ارزان‌تر است اما یک ویژگی بسیار خوب نخ‌های ابریشمی گره نخوردن آن است که شاید ارزش آن را داشته باشد که برای خرید آن هزینه بیشتری پرداخت کنید. نخ‌های نایلونی و سیلیکونی قیمتی از حدود ۳۵۰۰ تومان دارند و بسته به مدل و طول آن قیمت نیز بالاتر خواهد رفت. قیمت نخ ابریشمی ۲۵ متری حدود ۱۸ هزار تومان و قیمت ۱۰۰ متری همان برند با همان سایز ۴۱ هزار تومان است؛ پس به نفعتان خواهد بود که رول‌های بزرگ‌تر بخرید.

از کجا بخریم؟

مهم‌ترین مرکز خرید لوازم ماهیگیری در تهران، مغازه‌های خیابان فردوسی است که از ابتدای این خیابان در میدان توپخانه تا چهارراه استانبول وجود دارند. همچنین می‌توانید با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی لوازم مورد نیاز خود را به صورت آنلاین بخرید و در منزل خود تحویل بگیرید. بسیاری از این سایت‌ها مشاوره لازم برای خرید تجهیزات مورد نیاز را نیز به شما ارائه خواهند داد. اینکه اینترنتی خرید کنید و یا به صورت حضوری انتخابی است که به عهده خود شما خواهد بود.

رهاسازی ماهی، یک فرهنگ پسندیده

نکته بسیار مهمی که پس از خرید لوازم باید به آن توجه داشته باشید، رعایت فرهنگ ماهیگیری است. ماهیگیری صید برای غذا خوردن نیست، یک تفریح است. یک فرهنگ بسیار پسندیده که در بین بسیاری از ماهیگیران وجود دارد آزادسازی ماهی‌هایی است که از اصابت قلاب به دهانشان آسیبی ندیده‌اند. همچنین مراقبت از گونه‌های در خطر مانند ماهی قزل‌آلای خال قرمز یکی دیگر از مواردی است که باید به آن توجه داشته باشید، اگر این ماهی به قلابتان گیر کرد، اگر آسیب ندیده بود حتما آن را رها کنید. توجه به فصل تخم‌ریزی ماهی‌ها و دریافت مجوز ماهیگیری یکی دیگر از اصولی است که در ماهیگیری باید به آن پایبند باشید تا تفریح کردن شما به نابودی محیط زیست ختم نشود.