خانه تاریخی تاج (به انگلیسی : Taj Historical House) مانند اغلب خانه های تاریخی کاشان در خیابان علوی این شهر قرار گرفته است که امروزه تبدیل به خانه هنرمندان شده است و کارکرد فرهنگی دارد.
این خانه 700 متر مربع عرصه و 800 متر مربع اعیانی دارد.
خانه تاریخی تاج کاشان مربوط به دوره قاجار است و قدمتش به حدود 2 قرن می رسد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ست.
این خانه چندین سال به صورت متروکه در آمده بود تا این که در سال 1383 توسط معمار مرمت بناهای تاریخی کاشان ، سید اکبر حلی خریداری و بازسازی شد و در سال 84 برای بازدید به روز گرشگران بازگشایی گردید.
خانه تاج در خیابان علوی کاشان در مرکز شهر قرار گرفته است. برای دسترسی به خانه تاج میتوانید به راحتی از هر نقطه شهر از اتوبوس و تاکسی استفاده کنید و به خیابان علوی بروید و همزمان از چند خانه تاریخی بازدید نمایید.
بازدید از خانه تاج کاشان هر روز از ساعت 8 – 23 با خرید بلیط امکان پذیر است.
خانه تاریخی تاج کاشان دارای فضای اندرونی ، بیرونی و گودال باغچه است.
بخش بیرونی خانه به صورت چهار طرفه و بخش اندرونی به صورت دو طرفه است.
دیگر فضاهای اصلی خانه تاج عبارتند از چهار سرداب بیرونی ، دو سرداب اندرونی ، یک بادگیر ، شاه نشین ، مهتابی ، پنج دری ، هشتی ورودی ، و بهار خواب ها .
ایوان اصلی خانه دارای فضای مشترک حیاط اندرونی و حیاط بیرونی است که از سمت شمال به جنوب راه داشته و به صورت تابستانی و زمستانی مورد استفاده قرار می گرفته است.
خانه تاریخی تاج در بافت تاریخی شهر و با معماری ارزشمند جزو نمونه های اصیل خانه های مردم کاشان است که اصالت و هویت و مردم شناسی را به صورت یکجا دارد. این خانه یکی از دل باز ترین خانه های تاریخی کاشان به حساب می آید.
نکته جالب در معماری این خانه ، به این صورت است که هنگام ورود به بالاترین طبقه خانه وارد می شود سپس باید چند پله پیاین بروید تا به طبقه گودال باغچه و زیر زمین برسید.
تماشای حوض آب و درختان اطراف آن که در حیاط کاشته شده اند ، زمان را برای هر بازدیدکننده ای متوقف میکند.
یکی از اتاق های این خانه زیبای تاریخی به عنوان کتابخانه در نظر گرفته شده است.
این خانه 3 طبقه است، طبقه همکف ، شامل گودال باغچه و سرداب است. اطراف طبقه همکف اتاق هایی رو به حیاط دارد. برای دسترسی به این طبقه باید از راهروی باریکی که مانند ایوان روبروی اتاق ها ساخته شده است عبور نمایید.
وسط خانه ها حیاط و حوض قرار دارد به طوری که انعکاس آیمان و حرکت پرنده ها روی حوض دیده می شود.
گودال باغچه یا باغچال : در گذشته برخی از خانه هایی که در مناطق گرم و خشک ساخته می شدند ، گودالی در وسط حیاط مرکزی داشتند که به قنات دسترسی داشت و داخل آن ، آب جریان داشت و مانند فن ، هوای خانه و حیاط را خنک میکرد.
حیاط اندرونی خانه تاج دارای باغچه و آب نمای مرکزی است و به زیرزمین و سرداب می رسد.
حیاط بیرونی دارای یک هشتی است و به دالانی باریک و پیچیده می رسد که حریم خصوصی خانه یا اندرونی را از قسمت بیرونی جدا می کرده است.
در حیاط یک مطبخ و سرداب کوچک قرار دارد که با خاک رس ساخته شده و از فضای خنک آن برای نگهداری مواد غذایی در تابستان استفاده می شده است.
این خانه در مجموع 13 اتاق دارد از جمله اتاق شام ، اتاق 5 دری ، 3 دری و تک دری.
خانه تاریخی عباسیان : 50 متر
حمام تاریخی سلطان امیر احمد : 290 متر
خانه بروجردی ها : 500 متر
خانه طباطبایی : 700 متر
مسجد و مدرسه آقا بزرگ : 800 متر
بازار کاشان : 1 کیلومتر
مسجد جامع کاشان : 1.3 کیلومتر
گردآوری : بخش گردشگری بیتوته